Giới thiệu
Xác định đúng người bệnh và đánh dấu đúng vị trí phẫu thuật là yêu cầu bắt buộc trong thực hành an toàn người bệnh, giúp phòng ngừa nhầm lẫn trong chăm sóc, điều trị và can thiệp thủ thuật/phẫu thuật. Đây là bước kiểm soát quan trọng nhằm giảm sự cố y khoa, bảo đảm người bệnh được thực hiện đúng dịch vụ, đúng quy trình và đúng thời điểm.
1) Định nghĩa
Xác định chính xác người bệnh là xác định một cách đáng tin cậy cá nhân người bệnh trước khi thực hiện các hoạt động chăm sóc, điều trị hoặc cung cấp dịch vụ kỹ thuật.
2) Mục đích
Bảo đảm an toàn và phòng ngừa sự cố y khoa trong quá trình chăm sóc người bệnh.
Bảo đảm xác định đúng người bệnh trước khi bàn giao, làm thủ thuật, dùng thuốc, lấy mẫu, truyền máu, phẫu thuật.
Đặc biệt hạn chế tối đa nhầm lẫn phẫu thuật: sai người bệnh, sai vị trí, sai phương pháp.
3) Quy trình xác định chính xác người bệnh
Bước 1. Chuẩn bị thông tin nhận dạng
Luôn sử dụng ít nhất 2 thông tin định danh (ví dụ: Họ tên và Ngày tháng năm sinh/ mã số bệnh nhân).
Khuyến khích dùng vòng tay định danh có thông tin rõ ràng, thống nhất với hồ sơ.
Bước 2. Đối chiếu trực tiếp
Hỏi – nghe – đối chiếu với người bệnh/đại diện hợp pháp; không xác định theo suy đoán, không gọi theo số giường/phòng.
Đối chiếu thông tin trên: vòng tay – hồ sơ – phiếu chỉ định – hệ thống HIS/EMR (nếu có).
Bước 3. Gắn định danh với mẫu và chế phẩm
Các mẫu bệnh phẩm, ống máu, túi dịch truyền, chế phẩm máu… phải gắn định danh ngay tại giường, trước khi rời khỏi người bệnh.
Không dán nhãn trước, không để nhầm lẫn giữa các mẫu.
Bước 4. Xác định trước bàn giao/thực hiện kỹ thuật
Thực hiện lại xác định tối thiểu 2 định danh trước khi: dùng thuốc nguy cơ cao, truyền máu, chuyển khoa, chuyển phòng mổ, làm thủ thuật/xét nghiệm.
4) Nguyên tắc chung trong xác định người bệnh
Xác định người bệnh không chỉ là “đúng người”, mà còn đúng với toàn bộ giấy tờ liên quan: hồ sơ bệnh án, đơn thuốc, phiếu xét nghiệm, mẫu, chế phẩm máu, bệnh phẩm…
Sử dụng ít nhất hai yếu tố nhận dạng: họ tên đầy đủ và ngày sinh/mã số bệnh nhân (kèm thông tin khác khi cần).
Luôn xác định bằng trao đổi trực tiếp với người bệnh hoặc thân nhân; trường hợp không giao tiếp được thì dùng vòng tay/định danh và đối chiếu hồ sơ theo quy định.
Với người bệnh cách ly/không có thân nhân: vòng tay định danh và quy trình kiểm soát kép phải được duy trì trong suốt quá trình điều trị.
5) Đánh dấu vị trí phẫu thuật (nguyên tắc thực hiện)
Thực hiện trước khi gây mê, đúng quy trình, tại vị trí dễ nhìn.
Người thực hiện đánh dấu: phẫu thuật viên chính (hoặc người được phân công theo quy định).
Đánh dấu rõ ràng, thống nhất ký hiệu, không gây nhầm lẫn và không bị xóa khi sát khuẩn.
Đối chiếu “đúng người – đúng thủ thuật – đúng vị trí – đúng bên” trước khi vào phòng mổ và trong Time-out.
Thông điệp an toàn
Đúng người bệnh – đúng vị trí – đúng thủ thuật là nguyên tắc cốt lõi để phòng tránh sự cố y khoa. Mỗi nhân viên y tế thực hiện đúng quy trình xác định và đánh dấu phẫu thuật chính là góp phần bảo vệ người bệnh và bảo vệ chính mình.
