Phẫu thuật tạo vạt da tự do che phủ các khuyết da đầu

1. ĐẠI CƯƠNG

Phẫu thuật che phủ các khuyết da đầu rộng bằng sử dụng vạt tự do có kèm theo nối mạch máu thần kinh vi phẫu.

2. CHỈ ĐỊNH

Khuyết da đầu rộng lộ xương, màng cứng không thể đóng trực tiếp hay sử dụng các vạt tại chỗ, vạt có cuống

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Bệnh lý toàn thân phối hợp nặng.
- Tình trạng nhiễm trùng tại chỗ.

4. CHUẨN BỊ

4.1. Người thực hiện

- Kíp phẫu thuật: 2 kíp, mỗi kíp gồm 01 phẫu thuật viên chuyên khoa phẫu thuật tạo hình và 02 phụ phẫu thuật.
- Kíp gây mê: 01 bác sỹ gây mê; 01 phụ mê.
- Kíp dụng cụ: 01 điều dưỡng dụng cụ; 01 điều dưỡng chạy ngoài; 01 hộ lý

4.2. Người bệnh

- Bệnh án ngoại khoa.
- Làm đủ bộ xét nghiệm thường quy, chụp phim CT sọ hoặc MRI sọ não nếu cần hoặc theo chỉ định.
- Chuẩn bị máu đồng nhóm dự trù hay truyền trong mổ
- Cạo tóc
- Giải thích người bệnh và người nhà trước phẫu thuật, ký hồ sơ bệnh án.

4.3. Phương tiện

- 2 Bộ dụng cụ phẫu thuật tạo hình.
- Bộ dụng cụ vi phẫu thuật
- Dao lấy da ghép nếu cần.
- Kính lúp
- Kính hiển vi phẫu thuật
- Máy Doppler mạch cầm tay

4.4. Thời gian phẫu thuật

4h - 10h.

5. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

5.1. Tư thế

Tùy theo vị trí khuyết da: nằm ngửa, nghiêng hoặc sấp

5.2. Vô cảm

Gây mê toàn thân hoặc tê tại chỗ nếu vết thương đơn giản.

5.3. Kỹ thuật 

Kíp 1.
- Chuẩn bị nền nhận.
- Phẫu tích tìm mạch phần da đầu còn lại: 1 động mạch, ít nhất 2 tĩnh mạch nếu có thể, thần kinh nếu có thể.
- Đánh dấu các đầu mạch 

Kíp 2.
- Làm sạch vạt da đầu đứt rời, lấy bỏ dị vật.
- Phẫu tích tìm mạch trên phần da đầu đứt rời, đánh giá kích thước và tình trạng của các động mạch và tĩnh mạch, thần kinh.
- Thiết kế, phẫu tích các vạt tổ chức khác để che phủ khuyết da đầu nếu vạt da đầu đứt rời quá dập nát, không có khả năng nối lại.

2 kíp:
- Đưa vạt lên diện nhận
- Cố định tạm thời vạt vào diện nhận
- Nối các động mạch và tĩnh mạch dưới kính hiển vi phẫu thuật.
- Kiểm tra tình trạng thông mạch sau nối mạch
- Nơi cho vạt có thể đóng trực tiếp hoặc ghép da.
- Đặt dẫn lưu nếu cần
- Điều trị kháng sinh, thuốc chống đông nếu cần, giảm đau.

6. BIẾN CHỨNG, DI CHỨNG

- Tai biến của gây tê, gây mê: dị ứng, sốc phản vệ... Xử trí: Chống sốc, thuốc chống dị ứng.
- Chảy máu: Chảy qua vết thương hoặc qua dẫn lưu, tụ máu dưới da. Xử trí: Bù khối lượng tuần hoàn, băng ép, mổ cầm máu nếu cần.
- Nhiễm trùng: Vết mổ sưng tấy, viêm đỏ, chảy dịch đục. Xử trí: thay băng, cấy dịch vết thương, mở vết thương nếu cần, điều trị theo kháng sinh đồ.
- Sẹo xấu, sẹo lồi: Xử trí tuỳ theo bệnh lý.
- Hoại tử vạt một phần hoặc toàn bộ. Xử lý: cắt lọc, làm sạch, lập kế hoạch tạo hình tiếp theo.