Bài trình bày của ThS. Nguyễn Quốc Thái – Viện Y học Nhiệt đới, Trung tâm Quản lý Chất lượng Khám chữa bệnh, Bệnh viện Bạch Mai là báo cáo quan trọng, vì HIV/AIDS là một trong những chương trình y tế trọng điểm quốc gia, đòi hỏi quản lý chặt chẽ và lâu dài.

Tài liệu này trình bày bộ Tiêu chuẩn Chất lượng Lâm sàng (TCCLLS) dành cho HIV/AIDS, lần đầu tiên được xây dựng theo Quyết định 2116/QĐ-BYT (26/6/2025) và tham chiếu chuẩn quốc tế (ECDC, WHO, BHIVA). Đây là nền tảng để:

• Chuẩn hóa điều trị HIV trên toàn quốc

• Giảm khác biệt chất lượng giữa các cơ sở

• Trích xuất – đo lường – giám sát chất lượng dựa trên dữ liệu

• Tăng cường an toàn người bệnh và hiệu quả điều trị ARV

• Hướng tới mục tiêu 95-95-95 của UNAIDS

TÓM TẮT NỘI DUNG CHÍNH

1. Bối cảnh chung HIV/AIDS tại Việt Nam

Khó khăn

• Nhận thức về TCCLLS còn mới.

• Kinh phí – nguồn lực nhân sự còn hạn chế.

• Chất lượng dữ liệu không đồng nhất giữa các cơ sở.

• Công việc điều trị HIV đã quen theo “thói quen”, chưa chuẩn hóa bằng chỉ số.

Thuận lợi

• Có nhiều hướng dẫn chuyên môn cập nhật.

• HIV/AIDS là lĩnh vực được quốc tế hỗ trợ mạnh (CDC Hoa Kỳ…).

• Khung TCCLLS của Bộ Y tế đã có sẵn.

Cơ hội

• Luật Khám bệnh, chữa bệnh 15/2023 và Nghị định 96/2023 yêu cầu chuẩn hóa chất lượng chuyên khoa.

• Có bộ khung 20 tiêu chuẩn của Bộ Y tế (Quyết định 2116).

• Có dữ liệu quản lý HIV tương đối đầy đủ nhờ hệ thống của VAAC/CDC.

Thách thức

• Chuẩn hóa nguồn số liệu

• Phân công công việc

• Đào tạo nhân lực QLCL lâm sàng trong HIV

2. Cơ sở pháp lý của Bộ TCCLLS HIV/AIDS

TCCLLS HIV/AIDS được xây dựng dựa trên:

• Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 – Điều 57

• Nghị định 96/2023/NĐ-CP

• Quyết định 2116/QĐ-BYT (2025) – Khung hướng dẫn TCCLLS

• Hướng dẫn điều trị HIV/AIDS (2021) – Quyết định 5968/QĐ-BYT

• Chuẩn quốc tế: ECDC, BHIVA, WHO…

=> Đây là bộ tiêu chuẩn hợp pháp – có tính bắt buộc khi triển khai toàn quốc.

3. Tiếp cận xây dựng TCCLLS HIV/AIDS

Tài liệu nhấn mạnh:

TCCLLS không phải phác đồ điều trị mà là “tập hợp các nội dung cốt lõi cần đo lường”.

TCCLLS giúp:

• Đánh giá chất lượng điều trị HIV

• Cải tiến liên tục

• Phân định rõ vai trò Bộ Y tế – BHYT – bệnh viện – người bệnh

• Chuẩn hóa dữ liệu để đánh giá hiệu quả chương trình HIV quốc gia

4. Khung 20 nội dung TCCLLS HIV/AIDS

Giống khung chung của Bộ Y tế, gồm:

A. Chất lượng nguồn lực

1. Cơ sở hạ tầng

2. Thiết bị

3. Nhân lực

B. Chất lượng chuyên môn

4. Hướng dẫn chẩn đoán – điều trị

5. Quy trình kỹ thuật

6. Tuân thủ phác đồ

7. Số lượng bệnh nhân

8. Kết quả điều trị

9. Theo dõi bệnh nhân trước/sau

10. An toàn người bệnh

11. Phục hồi chức năng

12. Chăm sóc

13. Dinh dưỡng lâm sàng

C. Chất lượng dịch vụ

14. Quyền người bệnh

15. Phòng chống tái phát

16. CNTT – Thống kê

17. Nghiên cứu khoa học

18. Đào tạo

19. Truyền thông GDSK

20. Gắn kết gia đình – cộng đồng

5. Danh mục 16 Tiêu chuẩn chất lượng HIV/AIDS

Bộ tiêu chuẩn TCCLLS HIV/AIDS gồm 16 tiêu chuẩn, nổi bật:

Tiêu chuẩn 1–3: Nguồn lực

1. Cơ sở khám, tư vấn riêng biệt, an toàn, bảo mật

2. Thiết bị xét nghiệm HIV đầy đủ, hiệu chuẩn định kỳ

3. Nhân lực chuyên sâu được đào tạo liên tục

Tiêu chuẩn 4–7: Chẩn đoán – Điều trị

4. NB được đánh giá lâm sàng & xét nghiệm tại mỗi lần khám

5. Điều trị ARV theo hướng dẫn quốc gia

6. Thủ tục khám, tư vấn, xét nghiệm theo SOP

7. Hệ thống quản lý hồ sơ HIV cập nhật thời gian thực

Tiêu chuẩn 8–13: Kết quả – An toàn – Toàn diện

8. NB điều trị ARV phải đạt ức chế virus (VL <50 copies/mL)

9. Nhắc hẹn – tư vấn tuân thủ điều trị

10. Thực hiện quy trình an toàn – xử lý phơi nhiễm – SCYK

11. NB tiếp cận dịch vụ hỗ trợ toàn diện (tâm lý – xã hội – dinh dưỡng)

12. Sàng lọc bệnh không lây (tăng huyết áp, đái tháo đường…)

13. Sàng lọc – quản lý lao và viêm gan virus

Tiêu chuẩn 14–16: Bền vững – Quyền lợi – Cải tiến

14. Duy trì cung cấp dịch vụ không gián đoạn

15. Bảo mật thông tin, không kỳ thị

16. Thực hiện nghiên cứu khoa học, sáng kiến cải tiến

6. Ví dụ tiêu chuẩn trọng tâm: Tiêu chuẩn 8 – Ức chế virus

Đây được xem là tiêu chuẩn quan trọng nhất, là “chỉ số vàng” của chất lượng điều trị HIV.

Tuyên bố chất lượng:

“Mọi bệnh nhân HIV điều trị ARV phải đạt và duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện.”

Đo lường:

Cấu trúc

• Có khả năng xét nghiệm tải lượng virus

• Nhân lực được đào tạo

• Cung ứng thuốc ARV đầy đủ

• Hệ thống theo dõi kết quả xét nghiệm & nhắc hẹn

Quá trình

• % người bệnh được làm xét nghiệm VL định kỳ (mỗi 6–12 tháng)

• % người mới điều trị được xét nghiệm VL sau 6 tháng

• % NB VL >50 copies được xử trí & tư vấn tăng cường

Kết quả

• % NB điều trị ≥6 tháng VL <50 copies/mL

Ý nghĩa

• Phục hồi miễn dịch → giảm bệnh tật, tử vong

• Không lây nhiễm qua đường tình dục → chiến lược K=K (Không phát hiện = Không lây truyền)

• Là nền tảng đạt mục tiêu 95-95-95 của UNAIDS

7. Cấu trúc đánh giá – xếp loại tiêu chuẩn

Mỗi tiêu chuẩn được xếp loại:

1. Không đạt

2. Đạt cơ bản

3. Đạt nâng cao

4. Đạt xuất sắc

=> Đây là khung dùng cho đánh giá nội bộ, kiểm định chất lượng và thanh toán theo chất lượng sau này.

8. Tài liệu tham khảo quốc tế uy tín

Bộ tiêu chuẩn sử dụng nhiều nguồn chuẩn:

• ECDC (European Standards – 2025)

• BHIVA (Standards of Care for People Living with HIV – UK)

• WHO – Standards for Quality HIV Care

• New York Department of Health

=> Điều này đảm bảo TCCLLS HIV/AIDS tiệm cận chuẩn quốc tế.

9. Kết luận của báo cáo

TCCLLS HIV/AIDS giúp ngành y tế:

• Chuẩn hóa chất lượng khám – quản lý – điều trị HIV

• Đảm bảo an toàn và quyền lợi người bệnh

• Đánh giá chất lượng bằng dữ liệu đáng tin cậy

• Hỗ trợ thanh toán dựa trên chất lượng (BHYT)

• Tối ưu nguồn lực, giảm lãng phí

• Cải thiện hiệu quả chương trình phòng chống HIV/AIDS

Tiêu chuẩn Chất lượng Lâm sàng HIV/AIDS là bước đi chiến lược, giúp Việt Nam nâng cấp toàn diện chất lượng điều trị HIV theo chuẩn quốc tế.

Bộ tiêu chuẩn này không chỉ giúp tăng tỷ lệ ức chế virus mà còn giảm kỳ thị, bảo vệ quyền người bệnh và nâng cao chất lượng sống cho hàng trăm nghìn người đang điều trị ARV.