Giao tiếp trong bệnh viện: Không chỉ là đạo đức, mà là khoa học

Khó có ngành nghề nào mà giao tiếp lại quan trọng như trong ngành Y. Một câu nói, một ánh mắt, một cách truyền đạt thông tin – có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự an tâm, sự hợp tác của người bệnh, và thậm chí đến kết quả điều trị.

Thế nhưng, thực tế chúng ta vẫn thường giới hạn khái niệm giao tiếp trong bệnh viện ở những điều giản đơn như: “cư xử có đạo đức”, “nói lời dễ nghe”, “luôn đồng cảm”. Dĩ nhiên, ai cũng là con người, và nhân viên y tế – hơn ai hết – thấu hiểu nỗi đau, sự lo lắng, sự mong chờ của người bệnh và thân nhân. Chúng ta đã, đang và luôn là nhóm nghề nghiệp giàu tính nhân văn bậc nhất trong xã hội.

Nhưng… tại sao chúng ta vẫn bị chê trách? Vẫn bị xã hội phản ánh về giao tiếp?

Giao tiếp y khoa: Khoa học hay chỉ là nghệ thuật?

Điều mấu chốt nằm ở chỗ: chúng ta chưa thực sự coi giao tiếp là một khoa học.

Trong khi các kỹ năng chuyên môn như tiêm truyền, PCR, BLS, ACLS đều được đào tạo, kiểm tra, cấp chứng chỉ, thì giao tiếp lại thường chỉ được nhắc đến như “một nghệ thuật”, “một biểu hiện của đạo đức nghề nghiệp”, hoặc “một phẩm chất cá nhân”.

Kết quả là, chúng ta thiếu các công cụ chuẩn hóa, thiếu quy trình giao tiếp an toàn và thiếu cả sự rèn luyện bài bản. Chính khoảng trống này khiến nhiều nhân viên y tế – dù tận tâm – vẫn có thể gây hiểu nhầm, dẫn tới khiếu nại, thậm chí là sự cố y khoa.

Vì sao cần thay đổi cách nhìn?

• 80% sự cố y khoa nghiêm trọng trên thế giới có liên quan đến thất bại trong giao tiếp (theo WHO và JCI).

• Giao tiếp không chỉ là chuyện giữa bác sĩ và người bệnh; đó còn là trao đổi trong nội bộ nhóm chăm sóc, là chuyển giao thông tin ca trực, là phối hợp đa chuyên khoa.

• Một câu nói thiếu rõ ràng có thể làm chậm xử trí cấp cứu. Một sự im lặng khi người bệnh chưa hiểu có thể biến thành hiểu lầm, bất hợp tác.

Nói cách khác: giao tiếp là yếu tố cốt lõi của an toàn người bệnh, không kém gì kỹ năng chuyên môn.

Thông điệp gửi tới nhân viên y tế và lãnh đạo bệnh viện

• Với nhân viên y tế: hãy rèn luyện giao tiếp như rèn luyện bất kỳ kỹ năng chuyên môn nào khác. Đó không chỉ là thái độ, mà còn là kỹ thuật, quy trình và khoa học.

• Với cán bộ đầu mối và lãnh đạo bệnh viện: hãy coi giao tiếp là một phần trong hệ thống quản lý chất lượng, cần có chuẩn mực, có đào tạo định kỳ, có giám sát và cải tiến liên tục.

Chúng ta không cần dạy nhau phải có đạo đức – bởi điều đó vốn đã là nền tảng nghề nghiệp. Điều chúng ta cần là đưa giao tiếp trở thành kỹ năng y khoa thực thụ, có hướng dẫn, có tiêu chuẩn, có công cụ huấn luyện và đánh giá rõ ràng.

Khi ấy, giao tiếp sẽ không còn là “nỗi lo”, mà trở thành sức mạnh giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tạo dựng niềm tin cho người bệnh và xã hội.

👉 CLBV.VN mong muốn lan tỏa tri thức này tới toàn thể nhân viên y tế, các cán bộ đầu mối chất lượng và nhất là Ban lãnh đạo bệnh viện – những người có vai trò tiên phong trong việc thay đổi cách tiếp cận.